Początki Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zabrzu sięgają wiosny 1945 roku, kiedy to do Zabrza przyjechał bibliotekarz z Krakowa Jerzy Fusiecki, który wraz z grupą skrzykniętych naprędce współpracowników rychło doprowadził do otwarcia książnicy. Oficjalna ceremonia odbyła się 15 listopada 1945 roku, a dokonał jej wybitny działacz polski na Śląsku, zastępca prezydenta miasta – Franciszek Trąbalski. W ten sposób biblioteka stała się pierwszą po wojnie instytucją kulturalną, która rozpoczęła w Zabrzu regularną działalność.
Jerzy Fusiecki – założyciel Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zabrzu i jej dyrektor w latach 1945-1970
W pionierskim okresie upowszechniania polskiego słowa w mieście rozpoczęto budowę sieci placówek filialnych w poszczególnych dzielnicach. Już w 1948 roku otwarto podwoje filii w Zaborzu (Filia nr 1), Biskupicach (Filia nr 2) i Maciejowie (Filia nr 3). W 1951 roku powstała Filia nr 4 (przy ul. Roosevelta), a rok później Czytelnię Ogólną przeniesiono do lokalu przy ul. Dworcowej 8a. Obecnie jej siedziba mieści się przy ul. Wyzwolenia 4. W tym samym okresie otwarto kolejne filie w sześciu dzielnicach przyłączonych do Zabrza: Mikulczycach (Filia nr 5), Rokitnicy (Filia nr 6), Grzybowicach (Filia nr 7), Pawłowie (Filia nr 8 z czytelnią), Kończycach (Filia nr 9) oraz w Makoszowach (Filia nr 10).
Następne lata przyniosły dalszy postęp. W 1954 roku przy ulicy Wolności założono Filię nr 11, a w 1955 roku – z inicjatywy młodzieży akademickiej – na terenie Śląskiej Akademii Medycznej w Rokitnicy zorganizowano Filię nr 12. W 1956 roku przy ul. 3 Maja powstała Filia nr 13, a w 1959 – Filia nr 14 przy ul. gen. Charlesa de Gaulle’a.
Z końcem lat 50. biblioteka liczyła więc 14 jednostek terenowych, 110 tysięcy tomów w księgozbiorze oraz 16 tysięcy zapisanych czytelników, którzy dokonali łącznie prawie 400 tys. wypożyczeń. W kolejnych latach powstały nowe filie, m.in. Filia nr 15 (1962 r.).
W 1965 roku Miejska Biblioteka Publiczna, oprócz Wypożyczalni Centralnej, w swoich 17 oddziałach, dysponujących księgozbiorem liczącym ponad 180 tys. woluminów, obejmowała ponad 25 tys. zarejestrowanych czytelników, którzy w ciągu roku wypożyczyli łącznie ponad 550 tys. pozycji.
Pierwsza siedziba MBP w Zabrzu przy ul. Wyzwolenia 4
Czytelnia przy ul. Dworcowej 8a, lata 50.
Dalszy rozwój biblioteki opierał się przede wszystkim na uzupełnianiu zbiorów oraz modernizacji istniejącej bazy lokalowej i metod działania. Adaptowano wtedy kilka likwidowanych lokali gastronomicznych, przeobrażając je w filie książnicy. W 1970 roku zbiory biblioteczne osiągnęły liczbę 251 500 tomów, a liczba czytelników wzrosła do 24 427 osób.
Potrzeby czytelników sprawiły, że niektóre filie zmieniały swoje profile. Dla przykładu Filia nr 12, która z tradycyjnej wypożyczalni poprzez filię nowości stała się oddziałem „książki mówionej”. Działając od 1978 roku i zmieniając kolejne siedziby, od października 2013 roku zadomowiła się przy ul. Wyzwolenia 2. Dysponuje dzisiaj specjalnie wydanymi dla niewidomych i niedowidzących kasetami i płytami CD z beletrystyką oraz dziełami naukowymi.
Z początkiem 1985 roku władze miejskie przyznały Bibliotece na własność budynek przy ul. ks. Józefa Londzina 3. W tym samym roku nadano Bibliotece imię jej założyciela i wieloletniego dyrektora Jerzego Fusieckiego. Dodatkowym wyrazem uznania dla 40-letniej pracy bibliotekarzy było przyzanie Miejskiej Bibliotece Publicznej medalu „Zasłużony dla Miasta Zabrze”.
Przełom lat 80. i 90. przyniósł dalszy rozwój Biblioteki, która wzbogaciła się o kolejne cztery filie: nr 16 (1987 r.), nr 18 (1990 r.), nr 19 (1992 r.) oraz nr 17 (1994 r.).
Dyrekcja MBP w Zabrzu i Wypożyczalnia Centralna przy ul. ks. J. Londzina 3
Lata 2002-2008 to okres kompleksowej komputeryzacji MBP, budowy sieci oraz przetwarzania katalogów w zapis cyfrowy. Służy temu system obsługi bibliotek PROLIB i związany z nim moduł elektronicznego katalogu OPAC. W lutym 2008 roku zabrzańska książnica stała się drugą w Polsce i pierwszą w województwie śląskim całkowicie skomputeryzowaną w systemie PROLIB miejską biblioteką publiczną.
Podczas Święta Miasta w 2010 roku Tomasz Iwasiów – dyrektor zabrzańskiej książnicy – odebrał przyznaną bibliotece Nagrodę Prezydenta Miasta w dziedzinie kultury.